خیلی از تعمیرکاران تازه‌کار وقتی با بردهای الکترونیکی سروکار پیدا می‌کنن، اولین چیزی که به ذهنشون می‌رسه برای تخلیه خازن‌ها اینه که با یک پیچ‌گوشتی دو پایه‌ی خازن رو به هم بزنن. شاید این روش در ظاهر سریع به‌نظر بیاد، اما در عمل بسیار خطرناکه و می‌تونه باعث جرقه، آسیب به مدار و حتی برق‌گرفتگی شدید بشه.
برای همین لازمه همیشه بدونیم روش اصولی و ایمن تخلیه خازن‌های ولت بالا چیه.
چرا تخلیه‌ی خازن مهمه؟
-
خازن‌ها حتی بعد از خاموش شدن دستگاه، انرژی رو در خودشون نگه می‌دارن.
-
این انرژی می‌تونه در لحظه‌ای که دست‌مون به پایه‌ها بخوره تخلیه بشه و شوک الکتریکی بده.
-
در خازن‌های بزرگ و ولت بالا (مثل منابع تغذیه، آمپلی‌فایرها، یا مایکروویو) این شوک می‌تونه مرگبار باشه.
روش اصولی تخلیه خازن
۱. ایمنی اولویت دارد
-
همیشه دستکش عایق و عینک ایمنی استفاده کن.
-
روی زمین خشک و غیررسانا بایست.
۲. قطع کامل برق
-
دستگاه باید از پریز یا منبع تغذیه جدا بشه.
-
مطمئن شو باتری هم جدا شده باشه.
-
انتخاب مقاومت تخلیه
-
مقاومت باید هم ولتاژ و هم توان کافی داشته باشه.
-
برای خازن‌های معمولی منبع تغذیه (۳۰۰ تا ۴۰۰ ولت، 100µF) یک مقاومت حدود 100kΩ با توان 5 وات مناسبه.
-
برای ولتاژهای بالاتر، بهتره چند مقاومت با هم سری بشن تا ولتاژ روی هر کدوم تقسیم بشه.
-
-
ساخت پروب تخلیه
-
مقاومت رو بین دو سیم ایزوله ببند.
-
سر سیم‌ها رو به گیره سوسماری (کلیپس) وصل کن.
-
دسته‌ها باید کاملاً عایق باشن.
-
-
تخلیه کردن خازن
-
یک سر پروب رو به پایه منفی (یا زمین) وصل کن.
-
سر دیگه رو به پایه مثبت وصل کن.
-
چند ثانیه صبر کن تا ولتاژ پایین بیاد.
-
-
تأیید با مولتی‌متر
-
بعد از تخلیه، ولتاژ دو پایه رو اندازه بگیر.
-
اگر ولتاژ بالاتر از ۱۰ ولت بود، دوباره پروب رو نگه دار تا کامل تخلیه بشه.
-
نکات طلایی
-
هیچ وقت مستقیماً با پیچ‌گوشتی کوتاه نکن. این کار جرقه، حرارت ناگهانی و حتی ترکیدن خازن رو به‌دنبال داره.
-
همیشه بعد از تخلیه هم دوباره با مولتی‌متر چک کن. بعضی خازن‌ها بعد از تخلیه، دوباره کمی شارژ می‌شن.
-
برای خازن‌های خیلی بزرگ یا ولتاژهای بالای ۱۰۰۰ ولت (مثل CRT یا مایکروویو) حتماً از ابزار مخصوص HV discharge probe استفاده کن.
✅ نتیجه:
بهترین و امن‌ترین روش برای تخلیه خازن‌های ولت بالا، استفاده از یک مقاومت با توان کافی در قالب پروب تخلیه هست. با این روش هم خودت در امان می‌مونی و هم برد آسیبی نمی‌بینه.
